Quy Khứ Lai Từ

Quy Khứ Lai Từ (Ðào Tiềm)
Bản Dịch của
Hà Thượng Nhân

Quy Khứ Lai Từ (Ðào Tiềm)

歸去來辭

歸去來兮,田園將蕪,胡不歸!
既自以心為形役,奚惆悵而獨悲?
悟已往之不諫,知來者可追。
實迷途其未遠,覺今是而昨非。

舟遙遙以輕颺,風飄飄而吹衣。
問征夫以前路,恨晨光之熹微。 ….
乃瞻衡宇,載欣載奔。
僮僕歡迎,稚子候門。
三徑就荒,松菊猶存。
攜幼入室,有酒盈樽。
引壺觴以自酌,眄庭柯以怡顏。
倚南窗以寄傲,審容膝之易安。
園日涉以成趣,門雖設而常關。
策扶老以流憩,時矯首而遊觀。
雲無心以出岫,鳥倦飛而知還。
景翳翳以將入,撫孤松而盤桓。

歸去來兮,請息交以絕遊。
世與我而相違,復駕言兮焉求?
悅親戚之情話,樂琴書以消憂。
農人告余以春及,將有事於西疇。
或命巾車,或棹孤舟。
既窈窕以尋壑,亦崎嶇而經丘。
木欣欣以向榮,泉涓涓而始流。
羨萬物之得時,感吾生之行休。

已矣乎!
寓形宇內復幾時,曷不委心任去留?
胡為遑遑,欲何之?
富貴非吾願,帝鄉不可期。
懷良辰以孤往,或植杖而耘耔。
登東皋以舒嘯,臨清流而賦詩。
聊乘化以歸盡,樂夫天命復奚疑!

Quy Khứ Lai Từ

Quy khứ lai hề, điền viên tương vu, hồ bất quy!
Ký tự dĩ tâm vi hình dịch, hề trù trướng nhi độc bi ?
Ngộ dĩ vãng chi bất gián, tri lai giả khả truy.
Thực mê đồ kỳ vị viễn, giác kim thị nhi tạc phi.

Chu dao dao dĩ khinh dương, phong phiêu phiêu nhi xuy y.
Vấn chinh phu dĩ tiền lộ, hận thần quang chi hy vi.
Nãi chiêm hành vũ, tái hân tái bôn.
Đồng bộc hoan nghinh, trĩ tử hậu môn.
Tam kính tựu hoang, tùng cúc do tồn.
Huề ấu nhập thất, hữu tửu doanh tôn.
Dẫn hồ trường dĩ tự chước, miện đình kha dĩ di nhan.
Ỷ nam song dĩ ký ngạo, thẩm dung tất chi dị an.
Viên nhật thiệp dĩ thành thú, môn tuy thiết nhi thường quan.
Sách phù lão dĩ lưu khế, thời kiểu thủ nhi du quan.
Vân vô tâm dĩ xuất tụ, điểu quyện phi nhi tri hoàn.
Cảnh ế ế dĩ tương nhập, phủ cô tùng nhi bàn hoàn.

Quy khứ lai hề, thỉnh tức giao dĩ tuyệt du.
Thế dữ ngã nhi tương vi, phục giá ngôn hề yên cầu ?
Duyệt thân thích chi tình thoại, lạc cầm thư dĩ tiêu ưu.
Nông nhân cáo dư dĩ xuân cập, tương hữu sự ư tây trù.
Hoặc mệnh cân xa, hoặc trạo cô chu.
Ký yểu điệu dĩ tầm hác, diệc khi khu nhi kinh khâu.
Mộc hân hân dĩ hướng vinh, tuyền quyên quyên nhi thuỷ lưu.
Tiện vạn vật chi đắc thời, cảm ngô sinh chi hành hưu.

Dĩ hĩ hồ!
Ngụ hình vũ nội phục kỷ thời, hạt bất uỷ tâm nhiệm khứ lưu ?
Hồ vi hoàng hoàng, dục hà chi ?
Phú quý phi ngô nguyện, đế hương bất khả kỳ.
Hoài lương thần dĩ cô vãng, hoặc thực trượng nhi vân tỷ.
Đăng đông cao dĩ thư khiếu, lâm thanh lưu nhi phú thi.
Liêu thừa hoá dĩ quy tận, lạc phù thiên mệnh phục hề nghi

Bản Dịch của
Hà Thượng Nhân

Lời Từ Tạ Khi Về Vườn 

Về đi nào ! Về đi nào !
Ruộng vườn bỏ rậm làm sao không về,
Tâm để hình dễ bề sai khiến
Sao lại còn quyến luyến thương đau
Thôi thì dĩ vãng … ví dầu …
Tương lai có thể phần nào đổi thay
Bước mê lộ dấu giày mới nhớm
Hôm qua sai, nay hẳn không lầm
Thuyền bơi phơi phới mái dầm,
Gió hiu hiu thổi theo tầm áo bay
Hỏi cùng khách đường này phía trước
Ánh triêu dương mờ nhạt buồn chưa !
Rồi trông thấy cửa thấy nhà,
Vừa mừng, vừa chạy như là trẻ thơ
Con cái chạy ra chờ trước ngõ
Các gia nhân mừng rỡ đón chào
Ba con đường nhỏ năm nào
Cỏ gai lác đác như hầu bỏ hoang
Tùng với cúc còn đang đủ cả,
Dắt tay con hối hả đi vào
Nhìn ra có rượu đầy bầu,
Cầm be tự rót ta nào mời ta !
Ngắm cây sân lân la cũng khoái,
Dựa cửa Nam gửi cái ngông nghênh
Tuy nơi chật hẹp vắng tênh
Ngày ngày qua lại vườn mình cũng vui
Cửa tuy có nhưng thôi chẳng mở
Chống gậy tre vời ngó xa xa
Vô tâm mây núi đùn ra,
Chim bay mỏi cánh lại tha thẩn về
Cảnh sắp tối vỗ về tùng lẻ
Lòng bỗng dưng xiết kể bàn hoàn
Về đi, dứt mọi liên quan !
Ðời thôi thế đã hoàn toàn bỏ ta
Lời nói suông cầu mà chi nữa ?
Khi thân nhân chan chứa cảm tình
Sách, đàn khuây khỏa nỗi mình
Nông dân chạy đến để trình : sắp Xuân .
Ðồng phía Tây sẽ gần có việc
Hoặc mùng giăng, giong chiếc xe mòn,
Hoặc bơi một chiếc thuyền con,
Khi luồng lạch suối, khi len lỏi gò .
Cây hớn hở khen cho tươi tốt,
Suối lặng trôi trong vắt êm đềm .
Chung quanh gió thuận mưa êm
Cảm thương thân thế khi làm khi không .
Thôi là hết, hình trong vũ trụ,
Kiếp phù du gửi thử bao lâu ?
Mặc lòng đi ở những đâu
Sao còn thắc mắc, còn câu nệ hoài !
Giàu sang bỏ ngoài tai chẳng thiết
Chốn thần tiên nào biết đâu tìm ?
Dạo chơi gặp buổi trời êm .
Hoặc dùng cây gậy vun thêm luống cày.
Lên bãi đông, ngất ngây thơ thới
Dấu giày trong làm vội bài thơ
Thuận theo ý của thiên cơ
Mệnh trời vui thế còn ngờ vực chi.

Nguyên tác 30 câu Hà Thượng Nhân dịch sang
thơ Việt thành 58 câu thể song thất lục bát .

Bài Thơ Kỷ Niệm

Con xin Bố bài thơ làm kỷ niệm
Một trăm câu…cuộc sống một trăm năm
Ta mĩm cười lặng lẽ ngước nhìn An
Người phụ nữ yêu thơ và thích nhac…

Ta vốn sống một cuộc đời đạm bạc
An nhận ta làm Bố của văn thơ
Ta nghe qua mà lòng thật không ngờ
Giữa nước mỹ, giữa văn minh nguyên tử

Phải nhà cửa, phải tiện nghi đã chứ
An biết không, thơ chẳng thể nuôi thân
Còn ai nghèo hơn mấy gã thi nhân
Là duyên nghiệp từ ngàn xưa đã vậy…

Nhưng chắc hẵn nàng thơ thừa biết đấy
Thờ Phật Trời nào có lợi gì đâu
Trời không cho không đãi chuyện sang giàu
Chỉ cần giúp một niềm tin để sống

Ðể phấn đấu, để luôn luôn hy vọng
Nếu cõi trần chẳng có một bông hoa
Nếu ngày xuân không có nắng chan hòa
Nếu tuổi trẻ không thấy lòng rung động

Ngắm tà áo ai bay bay trước cổng
Nếu cuộc đời chẳng còn có giai nhân
Không thi ca, âm nhạc, chỉ còn ăn
Thì cuộc sống có gì là thú vị ?

Sống như thế, còn có chi mộng mị
Như muông chim, ta chẳng muốn làm người
Khi chúng ta còn biết khóc biết cười
Khi nhắc đến Việt Nam còn nhỏ lệ !

Thấy nghèo khổ cứ cúi đầu mặc kệ
Thấy bất công cứ ngoảnh mặt làm thinh
Trước điêu ngoa cứ không chịu, bất bình
Cứ tồn tại, ù lì như gỗ đá …

Khi tất cả chỉ còn là băng giá
Ta không còn đến cả những cơn mơ
Lũ chúng ta vì thế phải làm thơ
Khi no đủ, người phải cần biết đẹp

Khi ta đói, bát cơm đầy bụng lép
Ðã no rồi, ta phải thích ăn ngon
Ðọc ca dao, ta bỗng thấy bồn chồn
Nghe câu hát bỗng thấy lòng náo nức…

Khi thế giới còn bất công áp bức
Những nhân văn, giai phẩm vẫn không lùi
Từ ngàn xưa mây trắng lững lờ trôi
Vẫn còn kẻ lòng không nguôi thắc mắc

Muốn hiểu biết, muốn tìm ra sự thật
Nếu như không khoa học chẳng còn đâu
An sinh ra, khôn lớn ở Vũng Tàu
Quê hương ấy có núi dài bể cả…

Khi đứng ngắm làn sóng xô nghiêng ngã
Khi đêm rằm trăng chiếu sáng mông mênh
Khi bên sân hưởng làn gió thanh bình
An bỗng thấy lòng mình nôn nả quá !

Sống như thế là sống người văn hóa
Phải không An, con gái của thi ca
An nhận ta, ta cảm động lắm mà
An biết đấy, ta tuy nhiều tuổi đó …

Nhưng những buổi đêm nằm nghe lá đổ
Nghe côn trùng rỉ rả khóc canh thâu
Ta bỗng dưng nhỏ lệ chẳng vì đâu
Ðầu đã bạc, nhưng tấm lòng vẫn trẻ…

Vẫn nhớ tiếng sáo diều đêm vắng vẻ
Cùng bạn bè chạy giữa cánh đồng khô
Ðọc Nguyễn Tuân thèm chén rượu giang hồ
Ðọc Nguyễn Trãi thương người, bừng lửa giận

Nước đã mất, muốn phục thù rửa hận
Ôi, thi ca, nghệ thuật…cánh thiên thần
Tà áo ta đã sạm bụi phong trần
Vẫn mê mãi ngâm thơ Tương Tiến Tửu

Ôi, những buổi hứng trăng đầy vạt áo
Ôm vai nhau, hát khúc hát vong tình
Lúc soi gương mình tưởng chẳng là mình
An thôi học lập gia đình khá sớm …

Khi mắt biếc lòng xuân vừa mới chớm
Chồng sĩ quan đâu có mấy khi về
Ngày tan hàng lòng ai chẳng tái tê !
Chồng tù tội, An bơ vơ tay trắng

Cứ như thế mà một mình cáng đáng
Nuôi bốn con khôn lớn, một thân cò
Hầu mẹ cha, lại hiếu thảo không ngờ
Chồng được thả, tưởng gia đình vui vẻ …

Nhưng cuộc sống đâu dễ dàng như thế
Vượt biên đi, chồng vợ cũng chia ly
An không than, không trách một điều gì
Cứ cúi xuống cắn răng mà chịu đựng

Dù bão tố, con người thơ vẫn vững
Vẫn cười đùa, bình thản vẫn làm thơ
Quả thi ca có sức mạnh không ngờ
Mài nghiên bút sống cuộc đời lương thiện…

Nhưng An ạ – An biết câu quyền biến
An phải lo phải liệu những ngày già
Trong tầm tay, hạnh phúc chẳng đâu xa
An sẽ gặp những người yêu văn nghệ

Họ tha thiết được cùng An san sẻ
Những đau thương bất hạnh đã vương mang
Bố chúc cho An trọn giấc mộng vàng
Vòng tay nhỏ ôm choàng chân hạnh phúc …

Bố chỉ biết làm thơ và bố chúc
Con gái thơ…hoa nở giữa mùa xuân
Con gái thơ…thêm duyên dáng bội phần
Trăm câu đó, con bằng lòng…An nhé

HÀ THƯỢNG NHÂN
Thân tặng Nguyễn Phan Ngọc An 1995